احکام لباس، بدن و مکان نمازگزار

 

نجس بودن لباس، بدن ومکان نمازگزار 

شرایط لباس نمازگزار

اوّل: پاک باشد.

دوّم: مباح باشد.

سوم: از اجزاء مردار نباشد.

چهارم: از حیوان حرام گوشت نباشد.

پنجم و ششم: اگر نمازگزار مرد است، لباس او ابریشم خالص و طلا بافت نباشد.

اولین شرط از شرایط لباس نمازگزار پاک بودن لباس او است. اگر کسى عمداً و از روی اختیار با بدن یا لباس نجس نماز بخواند، نمازش باطل است. (1)

موارد جواز خواندن نماز با بدن و لباس  نجس

اول: آنکه به واسطه زخم یا جراحت یا دُمَلی که در بدن انسان است، لباس یا بدنش به خون آلوده شده باشد. چنانچه نجاست طوری است که آب کشیدن بدن یا لباس یا عوض کردن لباس برای بیشتر مردم یا برای شخص او سخت است. (2)

اگر جایى از بدن یا لباس که با زخم فاصله دارد با خون زخم نجس شود، باید آن را آب بکشد؛ مگر جاهایى که معمولا خون از زخم به آنجا سرایت مى‌کند و قابل شستن و عوض کردن نیست.(3)

دوم: آنکه ناچار باشد با بدن یا لباس نجس نماز بخواند.

پرسش: وظیفه بیمارانی که لباس و بدن آنها با ادرار یا خون نجس شده وامکان آب کشیدن و عوض کردن لباس در وقت نماز ندارند،چیست؟

پاسخ: نماز خواندن این افراد با لباس وبدن نجس اشکال ندارد ونیاز نیست نماز های خوانده شده با این وضعیت را قضا کنند.

 آیات عظام امام، خامنه­ای و نوری : اگر زن هست باید با همان لباس نجس نماز بخوانند اما اگر مرد است اگر به واسطه ی سرما یا عذر دیگر نمى تواند لباس را بیرون بیاورد باید در همان لباس نماز بخواند و نمازش صحیح است ولی اگر در آوردن لباس، امکان پذیر است باید در آورد و  به حداقل پوشش اکتفا کند و با پارچه پاک یا چیز دیگری عورتین خود را بپوشاند و نمازش را بخواند. (4)

سوم: آنکه بدن یا لباس شخص، به مقدار کمتر از سرانگشت اشاره، به خون آلوده باشد.  

آیت ­الله سیستانی: سر انگشت ابهام  (5)

اگر خون، روى لباسى که آستر دارد، بریزد و به آستر آن برسد و یا به آستر بریزد و روى لباس خونى شود، باید هر کدام را جدا حساب نمود، پس اگر خون روى لباس به همراه آستر، کمتر از سر انگشت باشد، نماز با آن صحیح و اگر بیشتر باشد، باطل است.

آیت ­الله سیستانی: مگر در صورتى که آستر و لباس متّصل به هم باشند به طورى که در نزد عرف یک خون حساب شود. (6)

اگر خون بدن یا لباس کمتر از سر انگشت باشد و رطوبتى به آن برسد، در صورتى که خون و رطوبتى که به آن رسیده، بیشتر شود نماز با آن باطل است و باید آن را پاک کند. (7)

نکته: چنانچه پس از شستن و پاک کردن لباس خون آلود، رنگ خون روی لباس مانده باشد، لباس پاک است. (8)

 

 وجود خون بواسیر (هموروئید)به بدن یا لباس نمازگزار (9)

اگر از بواسیر، خونی به بدن یا لباس برسد  و پاک کردن آن سختی و ضرر نداشته باشد،  پاکش کند اما اگر پاک کردن آن  برای نوع مردم سختی زیاد دارد ولو اینکه برای خودش سختی زیاد ندارد، یا اینکه برای خودش سختی زیاد دارد، دو حالت دارد:

دانه های بواسیر داخل بدن است: تا خوب نشده می تواند با آن خون،  نماز بخواند.(نیاز به پاک کردن نیست.)

آیات عظام صافی، مکارم  و شبیری: بنابراحتیاط واجب نمی تواند با آن نماز بخواند مگر این که عرفاً مجبور باشد با همین بدن یا لباس نماز بخواند یا برای شخص بیمار آب کشیدن یا تعویض لباس، مشکل و سخت باشد.

آیت الله بهجت: نمی تواند با آن نماز بخواند مگر این که عرفاً مضطرّ و مجبور باشد با همین بدن یا لباس نماز بخواند یا براى شخص او آب کشیدن یا تعویض آنها، مشکل و سخت باشد.

دانه های بواسیر خارج بدن است: تا خوب نشده می تواند با آن نماز بخواند.(نیاز به پاک کردن نیست.)

           خونریزی از دهان و بینی در بین نماز(10)   

خونریزی داخل دهان و بینی  است و به بیرون سرایت نکرده است .نماز او صحیح است.

خونریزی دهان و بینی به بیرون سرایت کرده است. امکان جلوگیری از خون در حین نماز وجود دارد مثلا پنبه یا دستمالی داخل بینی قرار دهد تا خون خارج نشود، باید جلو گیری کند.

امکان جلوگیری از خون در حین نماز وجود ندارد.وقت دارد  لباس یا بدنش را پاک کند:

آیات عظام امام،مکارم،خامنه ای و نوری: بنابر احتیاط واجب نمی تواند با آن نماز بخواند.

آیات عظام شبیری و بهجت: نمی تواند با آن نماز بخواند.

آیت الله سیستانی:می تواند با آن نماز بخواند.

آیت الله صافی :چنانچه زیادتر از متعارف تجاوز نکرده باشد نماز با آن صحیح است.

اگر وقت تنگ است باید با همان وضعیت نماز را تمام کند و نمازش صحیح است.

                 تزریق آمپول   

پرسش: گاهى هنگام خون‏گیرى از بیمار، مقدار بسیار کم و ناچیزى از خون سرایت مى‏کند؛ آیا با پنبه الکلى مى‏توان محل را پاک کرد؟

پاسخ: خون- هر چند به مقدار ناچیز هم باشد- نجس است و باید آن را با آب شست و الکل پاک کننده نیست البته قبلا بیان شد که اگر خون کمتر از یک بند انگشت باشد برای نماز لازم نیست پاک کند.(11)

پرسش: آیا الکلی که برای تزریق استفاده می­شود اگر به لباس بخورد نجس است؟

پاسخ:الکل طبّی و صنعتی که انسان نمی داند از چیز مست کننده گرفته شده است یا نه پاک است. (12)

شک یا احتمال نجس بودن بدن یا لباس

اگر بیمار یا پرستار در نجاست بدن یا لباسش شک دارد یا احتمال نجاست آنها را می­دهد اما اثری از نجاست نیافته، در حالی که قبلا پاک بوده است، لباس یا بدنش محکوم به پاکی است و می توان با آن حال نماز خواند و یقین به پاکی لازم نیست.

لباس و پوشش نمازگزار

لباسهاى کوچک چنانچه نجس شود و همراه نماز گزار باشد، نمازش باطل نمی­شود. (13)

 (منظور از لباس کوچک لباسی است که نمى شود با آنها عورتین را پوشانید) مانند جوراب،دستمال کوچک، عرقچین و مانند آن.

                           

پرسش: کسی که نماز را خوابیده می خواند، اگر ملحفه ای که روی اوست و حکم پوشش برای عورتش را دارد، نجس باشد، وظیفه اش برای نماز چیست؟

پاسخ: باید هنگام نماز از ملحفه یا پارچه ی پاک استفاده کند و در فرض مذکور، با ملحفه نجس بنابر احتیاط واجب  نمی­شود نماز خواند؛ مگر اینکه مجبور باشد.

آیت ­الله سیستانی: کسی که خوابیده نماز می خواند، لازم نیست ملحفه یا لحافی که برخود می کشد، دارای شرایط لباس نمازگزار باشد، مگر طوری باشد که بر آن پوشیدن صدق کند، مثل این که آن را بر خود پیچیده باشد. (14)

چنانچه بیمار یا همراه بیمار لباس او همواره نجس می­شود اگر می تواند لباس جدایی  برای نماز داشته باشد و هنگام نماز لباس را تعویض کند و نماز را بخواند و بعد از نماز می تواند لباس نجس را بپوشد.

                  نجس بودن مکان نمازگزار  

مکان نمازگزار اگر نجس است چنانچه به طوری تر نباشد که رطوبت آن به بدن یا لباس او برسد می تواند روی آن نماز بخواند، اما جایی که پیشانی را بر آن می گذارد اگر نجس باشد در صورتی که خشک هم باشد نماز باطل است(15)

اطلاع از نجاست لباس بعد از نماز

کسی که بعد از نماز فهمید لباسش نجس است چنانچه قبل از نماز شک به نجاست لباسش داشته است. (16) نمازش صحیح است.لباس را آب کشیده ویقین به پاکی لباس داشته است.(17)

آیت ­الله سیستانی: اگر جستجو کرده و چیزی نیافته است نماز او صحیح است و اگر جستجو  نکرده است بنابر احتیاط لازم نماز را دوباره بخواند.

آیت الله شبیری: نماز او باطل است و باید دوباره بخواند و اگر بعد از وقت نماز نجاست را دید نماز را قضا کند.

آیت­ الله نوری : نماز او باطل است  و باید دوباره بخواند.

اتصال دِرَن (ظرف تخلیه ترشحات) در حال نماز             

 اگر پزشک اجازه جدا کردن ظرف تخلیه ترشحات و خونابه ها را ندهد یا جدا کردن آن سختی زیادی دارد با همان حالت می توان نماز خواند. (18) 

اتصال سوند (کیسه ادرار) در حال نماز          

    

وضو گرفتن با کیسه ادرار و سوندی که درون آن ادرار است، اشکال ندارد. (19)

اگر پزشک اجازه جدا کردن کیسه ادرار را ندهد یا جدا کردن آن سختی زیادی دارد با همان حالت می توان نماز خواند.(20)   

 پرسش: بیمارى که به او سوند وصل شده است براى نماز چه وظیفه اى دارد؟

                                                                            

پاسخ: ابتدا باید بدانیم که سوند دو نمونه دارد:

نمونه اول: سوندی است که از راه عضو تناسلی داخل بدن می کنند و مستقیم به مثانه متصل است و بیمار در این مورد همواره تکرر ادرار دارد.

نمونه دوم سوندی است که به عضو تناسلی محکم می‌کنند در  این صورت بیمار می تواند برای لحظه ای جلوی ادرار را بگیرد مگر اینکه بیماری دیگری داشته باشد.

شخصی که سوند به او متصل شده است، چند حالت دارد:

                                                                                               

 الف: می داند که از اوّل وقت نماز تا پایان آن به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پیدا مى کند مثلا سوند را از بدنش جدا می‌کنند یا به اندازه نماز می تواند مانع خروج شود:باید صبر کند و پس از جدا کردن سوند با طهارت نمازش را بخواند. (21)

ب: می داند تا پایان وقت سوند به وی متصل است که دو صورت دارد:      

می تواند هنگام وضو و نماز مانع خروج ادرار شود، مثلا سوندش از نمونه دوم است یا می تواند در نمونه اول، مسیر لوله را با تا کردن و محکم کردن به وسیله چسب ببندد و مانع خروج ادرارشود.(البته باید توجه نمود که پس از نماز، راه خروج ادرار را باز کند تا دچار مشکل نشود )  باید مانع خروج ادرار شود و وضو بگیرد  و نماز بخواند.

                                                                                                   

    نمی ­تواند هنگام وضو و نماز مانع  خروج ادرار شود به دلیل اینکه ادرار پی در پی از او خارج می­شود اگر علم به خروج ادرار در بین وضو و نماز ندارد  وضو و نمازش صحیح است.

 اگر علم به خروج ادرار در بین وضو و نماز دارد اگر می تواند پس از خروج ادرار در هنگام نماز، بدون اینکه از حالت نماز خارج شود، دوباره وضو بگیرد.  باید در همان حال وضو بگیرد. (22)

اگر نمی تواند پس از خروج ادرار در هنگام نماز وضو بگیرد (در صورتی که سوند داخل بدنش همواره ادرار از او  خارج می­شود) می تواند چند نماز را با یک وضو بخواند. مثل نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشاء (آیات عظام خامنه­ ای،صافی و بهجت  : بنابر احتیاط برای هر نماز وضو بگیرد.) (23)

حکم نماز کسی که بی اختیار از او ادرار یا باد معده خارج می­شود یا کیسه کلوستومی  به او متصل است و بی اختیار از او مدفوع  خارج می­شود.

                

احکامی که برای سوند بیان شد، برای بیماران زیر نیز صادق است و باید بر اساس آن عمل کنند:

1- کسانی که به جهت بیماری، بدون اختیار از آنها ادرار خارج می­شود همانند افرادی که پروستات آنها را عمل کرده­اند.

 2- کسانی که به علت سرطان روده، مقعدشان را برداشته اند و عمل دفعشان در کیسه ای که روی شکمش تعبیه شده، انجام می­شود و هیچ گونه کنترلی بر خروج مدفوع ندارد.

3- کسی که به دلیل بیماری نمی تواند مانع خروج باد معده شود.

کسى که نمى‌تواند از بیرون آمدن ادرار یا مدفوع و یا باد جلوگیرى کند و نمازهاى خود را برابر وظیفه بیان شده انجام ‌دهد، لازم نیست پس از بهبودی قضای آن را بجا آورد.(24)

پاورقی:

 (1) توضیح ­المسائل­ مراجع م798و799،رساله آموزشی ج1ص 100 (2) توضیح ­المسائل ­مراجع م 848 و ۸49 ، رساله­ مصور­جانبازان ص 331 (3) توضیح ­المسائل­ مراجع م851 (4)توضیح ­المسائل­ مراجع م813 و سوال از دفاتر مراجع(5) توضیح­ المسائل­ مراجع م848 و رساله آموزشی ج1ص104 (6) توضیح ­المسائل­ مراجع م  857 (7) همان (8) توضیح ­المسائل­ مراجع م170 و اجوبة الاستفتاءات س268

(9) توضیح المسائل مراجع م852، احکام پزشکی و بیماران  ص71 تحریر الوسیله  ج1 ص221(10) توضیح المسائل مراجع م852، احکام پزشکی و بیماران  ص70 و71. (11) رساله دانشجویى، مطابق با نظر ده تن از مراجع عظام‏ ص294 (12) ر.ک همان ص296

(13) توضیح­ المسائل­ مراجع م861،ورساله آموزشی ج1 ص105 (14) توضیح ­المسائل ­مراجع م 847 رساله­ مصور­جانبازان ص331 (15)توضیح­ المسائل مراجع ج1ص494، رساله آموزشی ج 1 ص110 (16) توضیح ­المسائل مراجع م 807، رساله آموزشی ج1 ص 100 (17) توضیح ­المسائل مراجع م808 ورساله آموزشی ج1 ص 100 (18) استفتاء از دفاتر مراجع (19) رساله­ مصور­جانبازان ص222. (20) احکام پزشکى (مکارم) ص: 191و استفتاء از دفاتر مراجع

(21) توضیح ­المسائل ­مراجع م306. (22) توضیح ­المسائل­ مراجع م 307، (23) توضیح­ المسائل­ مراجع م 310،رساله­ مصور­جانبازان ص354 (24) احکام پزشکى (مکارم)، ص: 192‌ اجوبه الاستفتاءات س344