وضو جبیره
احکام وضو جبیره ای
تعریف جبیره و وضوی جبیره: جبیره چیزی که با آن زخم یا عضو شکسته را می بندند یا دوایی که روی زخم و مانند آن می گذارند، جبیره نامیده میشود، همانند گاز استریل، پماد، چسب زخم، آتل و گچ شکسته بندی و وضوی جبیره وضویی است که با وجود مانع در اعضای وضو باید انجام داد.
اگر جبیره بیش از حد معمول اطراف زخم را پوشانده باشد (1)
برداشتن جزء اضافی ممکن نیست: باید وضوی جبیره بگیرد وبنابر احتیاط واجب تیمم نیز بنماید(به روشی که در صفحه6 بیان خواهد شده است)
آیت الله سیستانی:در این صورت باید تیمم نماید؛ مگر اینکه جبیره در مواضع تیمم (روی پیشانی و پشت دست) باشد که دراین صورت لازم است هم وضو و هم تیمم نماید.
آیت الله مکارم: وضوی جبیره کفایت می کند.
برداشتن جزء اضافی ممکن است: باید جبیره اضافی را بردارد،وضوی جبیره بگیرد
اگر جبیره تمام اعضای وضو را گرفته باشد (مانند سوختگی وسیع) (2)
وضوی جبیره بگیرد و تیمم هم بنماید. (با شرایطی که در صفحه 5 بیان خواهد شد) (آیات عظام امام و خامنه ای :تیمم نماید و وضوی جبیره لازم نیست.).
اگر جبیره بیشتر اعضای وضو را گرفته باشد مثلا دو دست را کامل گرفته است. (3)
وضوی جبیره بگیرد (با شرایطی که در صفحه 6 بیان خواهد شد) و تیمم هم بنماید و در صورتی که نمی تواند به تنهایی انجام دهد با کمک نایب انجام دهد.
آیات عظام امام، خامنه ای و شبیری:وضوی جبیره کفایت میکند.
آیتالله صافی: اگر همه یا برخی مواضعِ تیمم باز است تیمم هم نماید.
اگر جبیره برخی ازاعضای وضو را پوشانده باشد)((4)
باید وضوی جبیره بگیرد.
آیات عظام بهجت و مکارم: علاوه بر وضوی جبیره تیمم هم بنماید.
آیتالله صافی: اگر همه یا بعضی از مواضع تیمم باز است تیمم هم بنماید.
وجود چند جبیره در عضو وضو(5)
در دست یا صورت: باید میان جبیره ها را بشوید و جایی که جبیره دارد به دستور جبیره عمل کند.
در دست یا صورت (محل شستن):
باید میان جبیره ها را بشوید و جایی که جبیره دارد به دستور جبیره عمل کند.
در سر یا روی پا(محل مسح):
چنانچه قسمتی از محل مسح بدون جبیره هست همان محل را مسح کند؛ و گرنه باید هر دو(جای جبیره و بدون جبیره) را مسح نماید و اگر جبیره نجس بود روی آن پارچه یا مانند آن بگذارد و بر آن مسح کند.
آیتالله خامنه ای: وجود چند جبیره در عضو وضو بنابر احتیاط علاوه بر وضوی جبیره ای، تیمم نیز بنماید.
پرسش: اگر انسان به دلیل مرضی در چشم، لازم باشد که روی پلک چشم خود را چسب بزند و برداشتن آن هم مشقت داشته باشد در هنگام وضو گرفتن تکلیف او چیست؟ پاسخ:هنگام شستن صورت باید دست تر بر چسب بکشد.
آیات عظام سیستانی،شبیری،نوری و مکارم: باید تیمم کند.
آیات عظام صافی و بهجت:علاوه بر وضو بنابر احتیاط تیمم هم بنماید. (6)
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
پاورقی های (احکام وضوی جبیره)
(1) توضیح المسائل مراجع م335،رساله مصورجانبازان ص187 (2) توضیح المسائل مراجع م331، رساله مصورجانبازان ص187 (3) توضیح المسائل مراجع م330 رساله مصورجانبازان ص187 (4) همان(5) توضیح المسائل مراجع م 334و رساله مصورجانبازان ص117، سوال از دفتر آیت الله مکارم، استفتاء(6) توضیح المسائل مراجع م 342و رساله مصورجانبازان ص205
روی زخم باز است(1)
الف: اگر آب برای زخم ضرر ندارد
باید نجاست را برطرف کند و به طور معمولی وضو بگیرد (فرقی نمیکند که زخم در کدام یک از اعضای وضو باشد)
ب: اگر آب برای زخم ضرر دارد، دو صورت دارد:
اول: محل زخم در صورت یا دست است.
کشیدن دست تر برآن ضرر ندارد، دست تر برآن بکشد.
(آیت الله شبیری زنجانی: چنانچه کشیدن دست تر برآن ضرر ندارد؛ احتیاط واجب است که دست تر برآن بکشد، سپس چیز پاکی مثل پارچه یا پلاستیک روی زخم بگذارد و دست تر بر آن بکشد.)
کشیدن دست تر بر آن ضرر دارد یا محل زخم نجس است و نمی توان پاک کرد؛
پارچه پاک یا مانند آن روی زخم بگذارد و اگر نتوانست شستن اطراف زخم کفایت میکند.
(آیت الله شبیری زنجانی: اگر نتوانست؛ تیمم نماید)
(آیت الله سیستانی:در حالت شکستگی تیمم نماید)
دوم: زخم در محل مسح سر یا پا می باشد اگر روی آن باز است و نمی تواند روی آن را مسح کند.
گذاشتن پارچه و مانند آن ممکن است:
باید یک پارچه پاک یا مانند آن روی زخم بگذارد و روی پارچه را، با تری آب وضو مسح کند (آیات عظام مکارم و صافی: علاوه بر آن تیمم هم نماید.)
گذاشتن پارچه و مانند آن ممکن نیست:
باید تیمم کند و بهتر است وضوی بدون مسح انجام دهد. (آیات عظام مکارم،صافی و بهجت: باید وضوی بدون مسح انجام دهد و علاوه بر آن تیمم کند.)
(آیتالله سیستانی:اگر زخم تمام محلّ مسح را گرفته باشد و یا مسح جای سالم امکان نداشته باشد، در این صورت لازم است تیمّم بنماید.)
چنانچه قسمتی از محل مسح زخم یا مانع است، باقی مانده محل را مسح کند.
پرسش: ملاک در ضرر، تشخیص پزشک است یا تشخیص خود شخص؟
پاسخ: همه مراجع: تشخیص خود بیمار، ملاک است. همین اندازه که ترس او نسبت به ضرر عقلایى باشد، کافى است. خوف ضرر گاهى از قول متخصص و زمانى از تجربه بیمارهاى مشابه و گاهى از تجربه خود انسان، به دست مىآید. (2)
در ضرر داشتن، لازم نیست یقین به ضرر پیدا کرد؛ بلکه احتمالی که در نظر متعارف مردم به جا باشد، کفایت میکند.
پرسش: حکم وضو گرفتن و غسل در صورتی که خونریزی زخم قطع نمیشود، چیست؟
پاسخ: اگر بداند یا احتمال عقلایی بدهد تا آخر وقت عذرش بر طرف میشود، باید صبر کند تا خون قطع شود. (3)
اگر بداند تا آخر وقت عذر او بر طرف نمیشود چنانچه آب برای او ضرر ندارد و می تواند زخم را زیر شیر آب فشار دهد تا خون برای لحظه ای بند بیاید باید بلا فاصله با نیت وضوی ارتماسی انگشت خود را روی زخم یا بریدگی بکشد؛ اما اگر خون و لو برای چند لحظه بند نمی آید یا آب برای او ضرر دارد؛ براساس وضوی جبیره بگیرد. (4)
-----------------------------------------------------------------------------
پاورقی های روی زخم باز است)
(1)رساله مصورجانبازان ص196 و 197 ،توضیح المسائل مراجع مسئله 325 تا 329 (2) توضیح المسائل مراجع م 1743 و 1744، اجوبة الاستفاءات س 753 (3) توضیح المسائل مراجع م715 (4)توضیح المسائل مراجع م 279
روی زخم بسته است(1)
الف: باز کردن جبیره زحمت یا ضرر ندارد
باید زخم را باز کرده و بطور معمول وضو بگیرد(فرقی نمیکند که زخم در کدامیک از اعضای وضو باشد.)
در صورتی که احتمال میدهد که با برداشتن پانسمان، دوباره خونریزی میکند؛ پانسمان را باز نکرده و به صورت وضوی جبیره عمل شود.
1.گاه زخم های دیابتی پانسمان میشود تا عفونت ثانویه پیدا نکند و اگر ترشح نداشته باشند، گاهی توصیه به باز بودن می نمایند.
2.گاهی پانسمان زخم های عروقی خشک(فاقد ترشح چرکی) را، میتوانیم با نظر پزشک معالج باز کرده و به طور معمول وضو بگیریم.
3.گاهی در شکستگی های اندام فوقانی(مثل آرنج)، لازم است دست؛ چندین هفته در آتل گچی بماند. بعد از گذشتن حدود سه هفته، چون استخوان های شکسته مقداری جوش خورده اند، در صورتی که پزشک معالج اجازه دهد و زخم زیادی نداشته باشد، می توان در مواقع محدودی آتل را جهت انجام وضو یا غسل باز کرده و به طور معمول وضو یا غسل انجام داد.
پرسش: آیا کسی که دست خود را باندپیچی کرده، می تواند با همان دست مسح سر و پا را بکشد؟
پاسخ: در صورتی که هنگام وضو دست تر روی آن کشیده است، می تواند سر و پا را با همان رطوبت مسح کند یا در صورتی که رطوبت کافی نباشد از جاهای دیگر وضو رطوبت بگیرد. (3)
کسی که نمی داند وظیفه اش وضوی جبیره است یا تیمم، بنابر احتیاط واجب باید هر دو را انجام دهد. (4)
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
پاورقی های قسمت روی زخم بسته است
(1)رساله مصورجانبازان ص196و197،توضیح المسائل مراجع م325 تا 329 (2) توضیح المسائل جامع م 379و آموزش مصور احکام ص143و سوال از دفاتر مراجع (3)رساله مصورجانبازان ص207 و توضیح المسائل مراجع م332 (4)توضیح المسائل مراجع م343 سوال از دفتر آیت الله مکارم
سروش